SỐT XUẤT HUYẾT Ở TRẺ EM: NGUYÊ !important;N NHÂN, TRIỆU CHỨNG, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA
Sốt xuất huyết ở trẻ em !important;là căn bệnh nguy hiểm thường bùng phát vào mùa hè. Tỷ lệ tử vong của căn bệnh này khá cao, hiện chưa có thuốc đặc trị và vắc xin dự phòng.
Sốt xuất huyết ở trẻ em là !important; gì?
Sốt xuất huyết ở trẻ em !important;và người lớn là bệnh truyền nhiễm cấp tính, do virus Dengue gây ra. Virus lây truyền sang người do vật chủ trung gian là muỗi vằn. Khi người bị muỗi đốt, virus sẽ lây truyền sang người và thâm nhập vào máu. Ngược lại, nếu người bị muỗi đốt đã có sẵn virus Dengue do nhiễm trước đó, virus sẽ truyền sang muỗi.
Có !important; thể nói, sốt xuất huyết đã trở thành mối quan ngại lớn với sức khỏe cộng đồng trên toàn thế giới trong những năm gần đây. Trên thế giới, có khoảng 2,5 tỷ người hiện đang sống trong vùng có dịch bệnh sốt xuất huyết lưu hành. Sự lan tràn về mặt địa lý của muỗi và virus tăng cao tỷ lệ bệnh trong vòng 25 năm qua, cũng như khả năng xuất hiện dịch do nhiều chủng huyết thanh khác nhau ở các đô thị vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.
Nguyê !important;n nhân gây bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em
Người nhiễm virus Dengue do muỗi thuộc chi Aedes đốt. Đâ !important;y là giống muỗi truyền bệnh chủ yếu ở hầu hết các khu vực bệnh lưu hành. Thời gian hoạt động của muỗi thường là vào ban ngày và chỉ có muỗi cái mới đốt người và truyền bệnh.
Người nhiễm virus Dengue do muỗi thuộc chi Aedes đốtVirus Dengue là !important; nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, bao gồm 4 chủng lần lượt là: DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Bệnh nhân nhiễm chủng virus Dengue nào, chỉ có khả năng tạo miễn dịch với chính chủng virus đó mà thôi. Điều này có nghĩa là, người đã từng mắc sốt xuất huyết do virus Dengue vẫn có khả năng mắc bệnh nhiều hơn một lần trong đời.
Đá !important;ng lo ngại hơn, tỷ lệ người nhiễm virus Dengue do muỗi đốt gia tăng mạnh mẽ trong những năm gần đây. Sốt xuất huyết hiện đã trở thành đại dịch trên 100 quốc gia tại Châu Phi, Châu Mỹ, khu vực phía Đông Địa Trung Hải, Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương. Trong đó, Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương là hai khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Trước năm 1970, chỉ có 9 quốc gia có virus Dengue lưu hành. Đến năm 1995, con số này đã tăng lên gấp 4 lần. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ước tính mỗi năm có khoảng 50 đến 100 triệu người mắc bệnh sốt xuất huyết.
Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em
Ở trẻ em, trong từng giai đoạn cụ thể, bệnh sốt xuất huyết sẽ có !important; những dấu hiệu đặc trưng nhất định.
Dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ em giai đoạn sốt
Giai đoạn đầu tiê !important;n khi bệnh sốt xuất huyết bắt đầu khởi phát, trẻ sẽ gặp hiện tượng trán nóng ran, sốt cao từ 39 đến 40 độ C trong 2 – 5 ngày đầu.
Ngoà !important;i ra, một số dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ em khác mà phụ huynh cần lưu ý như:
- Sốt cao khô !important;ng thuyên giảm dù được chườm ấm và uống thuốc hạ sốt;
- Đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, chá !important;n ăn, hắt hơi, sổ mũi;
- Xuất huyết dưới da: chảy má !important;u mũi, phát ban, chảy máu chân răng, nổi phát ban, nổi mẩn trên da.
Khi bệnh sốt xuất huyết bắt đầu khởi phát, trẻ sốt cao từ 39 đến 40 độ C trong 2 – 5 ngày đầuBiểu hiện sốt xuất huyết ở trẻ em giai đoạn nguy hiểm
Nếu khô !important;ng được phát hiện và điều trị kịp thời ở giai đoạn đầu của bệnh, sốt xuất huyết có thể khiến trẻ nguy kịch. Từ ngày thứ 3 đến thứ 7 của bệnh được xem là giai đoạn nguy hiểm. Trẻ lúc này có thể đã hạ sốt, tuy nhiên bắt đầu có dấu hiệu tăng tính thấm thành mạch gây biểu hiện thoát huyết tương.
Cá !important;c biểu hiện sốc khi thoát huyết tương bao gồm: Bứt rứt, vật vã, lờ đờ, mệt mỏi; da lạnh ẩm, đầu chi lạnh; mạch nhanh nhỏ; huyết áp kẹt hoặc huyết áp tâm trương tăng/ tâm thu giảm; tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp người bệnh; ít đi tiểu; xuất huyết nhiều dưới da hoặc xuất huyết nội tạng; đau bụng; hay khát nước; chướng bụng do thoát huyết tương.
Một số biểu hiện nghiê !important;m trọng khác của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em như: sưng đau gan, tràn dịch màng bụng, màng phổi hay mô kẽ, nề mi mắt.
Nhận biết sốt xuất huyết ở trẻ em giai đoạn hồi phục
Sau khi vượt qua giai đoạn nguy hiểm nhờ điều trị kịp thời, đú !important;ng cách ở trẻ bị sốt xuất huyết bắt đầu có những dấu hiệu phục hồi. Cơ thể trẻ dần bình phục, sức khỏe được cải thiện với những tín hiệu đáng mừng như đi tiểu nhiều hơn, có cảm giác thèm ăn, huyết áp ổn định hơn.
Trẻ bị sốt xuất huyết có !important; nguy hiểm không
Theo ghi nhận, trong 5 thá !important;ng đầu năm 2022, TP.HCM ghi nhận tổng cộng 10.052 trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết, tăng 46,4% so với cùng kỳ năm 2021. Số ca sốt xuất huyết nặng là 194, tăng gần gấp 5 lần so với cùng kỳ năm 2021 (28 ca). (1)
Tại nhiều bệnh viện nhi trê !important;n địa bàn thành phố, số lượng bệnh nhi nhập viện do sốt xuất huyết ngày một gia tăng. Đặc biệt, có những ca tiên lượng nặng, trẻ bị tổn thương đa cơ quan như gan, thận, phải thở bằng máy, lọc máu. Nhóm tuổi sốt xuất huyết trở nặng thường gặp là từ 8 tới 13 tuổi.
Những ca sốt xuất huyết nặng có thể gây tổn thương đa cơ quan như gan, thận, trẻ phải thở bằng máy, lọc máuTheo cá !important;c chuyên gia, các trường hợp sốt xuất huyết trở nặng thường do nhập viện trễ. Do dịch Covid-19, nhiều người dân vô tình quên đi sốt xuất huyết là một bệnh lý nguy hiểm thường gặp vào thời điểm này mỗi năm. Mặt khác, triệu chứng ban đầu của bệnh có những điểm tương đồng, khó phân biệt với những bệnh nhiễm siêu vi khác như cúm, đặc biệt triệu chứng ở giai đoạn khởi phát của bệnh có những khi giống với Covid-19 nên thường bị bỏ sót.
Theo BS Trương Hữu Khanh, Phó !important; chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TP.HCM cho biết: “Để tránh nguy cơ trở nặng và những biến chứng của bệnh sốt xuất huyết, phụ huynh cần lưu ý khi trẻ sốt cao liên tục từ 3 ngày trở lên cần được đưa đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Không tự ý mua thuốc điều trị, cần tuân thủ lịch tái khám, không chủ quan khi thấy trẻ bớt sốt bởi trẻ có thể đột ngột trở nặng vào ngày thứ 3 cho đến ngày thứ 7 của bệnh. Sốt xuất huyết nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời hầu hết sẽ diễn tiến thuận lợi, ít trường hợp biến chứng, tử vong”.
Biến chứng sốt xuất huyết thường gặp ở trẻ
Sốt xuất huyết có !important; thể gây những biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng của trẻ nhỏ:
- Thoá !important;t huyết tương nặng làm giảm khối lượng tuần hoàn dẫn đến sốc sốt xuất huyết;
- Xuất huyết nặng !important;
- Chảy má !important;u cam nặng, xuất huyết trong cơ và phần mềm, xuất huyết đường tiêu hóa và nội tạng. Xuất huyết nặng có thể dẫn đến đông máu rải rác lòng mạch;
- Xuất huyết nặng cũng có !important; thể xảy ra ở người bệnh dùng các thuốc như aspirin, ibuprofen để hạ sốt hoặc dùng corticoid, người có tiền sử loét dạ dày, tá tràng hoặc viêm gan mạn;
- Suy tạng nặng !important;
- Suy gan cấp, men gan AST, ALT &ge !important; 1000 U/L;
- Suy thận cấp !important;
- Rối loạn tri giá !important;c (sốt xuất huyết thể não);
- Viê !important;m cơ tim, suy tim.
Điều trị sốt xuất huyết ở trẻ em
Sốt xuất huyết hiện vẫn chưa có !important; thuốc đặc trị. Phương pháp điều trị sốt xuất huyết ở trẻ chủ yếu tập trung vào việc điều trị triệu chứng như hạ sốt, bù nước, truyền dịch,… Đối với trẻ nhỏ dưới 1 tuổi khi mắc sốt xuất huyết rất dễ diễn tiến nặng và nguy kịch do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Do đó, phụ huynh tuyệt đối không điều trị bệnh tại nhà cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, cần phải đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ thăm khám và chỉ định phương pháp điều trị.
Tù !important;y vào triệu chứng mà trẻ gặp phải khi mắc bệnh sốt xuất huyết mà các bác sĩ sẽ có những chỉ định điều trị riêng. Một số trường hợp nhẹ có thể được chỉ định điều trị ngoại trú dưới sự hướng dẫn và theo dõi chặt chẽ của các bác sĩ. Tuy nhiên đa số các trường hợp trẻ mắc sốt xuất huyết cần nhập viện và điều trị kịp thời.
Cá !important;c trường hợp nhẹ được chỉ định điều trị ngoại trú, phụ huynh có thể thực hiện các biện pháp:
- Uống thuốc hạ sốt có !important; thành phần paracetamol đơn chất nếu trẻ sốt trên 38.5 độ C; (2)
- Nếu trẻ sốt cao khô !important;ng thuyên giảm, phụ huynh kết hợp cho trẻ uống paracetamol và lau người bằng nước ấm, mặc quần áo thoáng mát;
- Bù !important; nước và chất điện giải bằng đường uống với nước sôi để nguội, nước cháo loãng, nước trái cây;
- Thường xuyê !important;n kiểm tra nhiệt độ và tình trạng của trẻ;
- Bá !important;o ngay cho bác sĩ nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu bất thường hoặc sốt cao liên tục không hạ.
Cá !important;ch chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết tại nhà
Những việc nê !important;n làm khi chăm sóc trẻ bị sốt xuất huyết
1. Hạ sốt đú !important;ng cách
Khi trẻ sốt trê !important;n 38.5 độ C, phụ huynh cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol (liều chỉ định 10 – 15mg/kg). Tiếp tục cho trẻ uống sau 4-6 giờ nếu trẻ vẫn còn sốt.
Bê !important;n cạnh dùng thuốc, phụ huynh kết hợp chườm ấm tại các vị trí như trán, nách, bẹn. Điều này giúp trẻ tránh được tình trạng sốt cao gây co giật vô cùng nguy hiểm.
2. Chế độ dinh dưỡng hợp lý !important;
Khi !important;trẻ bị sốt xuất huyết, cơ thể thường rất mệt mỏi dẫn đến chán ăn. Do đó, phụ huynh nên cho trẻ ăn những món ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa, kết hợp cùng những món ăn con thích nhưng vẫn đảm bảo bổ sung đầy đủ hàm lượng dinh dưỡng cần thiết. Có thể chia nhỏ bữa ăn để trẻ dễ ăn hơn.
Cho trẻ ăn những món ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa, kết hợp cùng những món ăn con thích3. Bổ sung nước
Trẻ sốt cao ké !important;o dài có thể dẫn đến mất nước. Do đó, bổ sung kịp thời lượng nước hao hụt với nước trái cây, nước cháo loãng, nước lọc, dung dịch điện giải Oresol là việc vô cùng quan trọng.
Hã !important;y đưa trẻ đến bệnh viện ngay nếu xuất hiện những dấu hiệu nguy hiểm như đã đề cập ở phần trên.
Những việc khô !important;ng nên làm
Trong quá !important; trình chăm sóc trẻ sốt xuất huyết tại nhà, phụ huynh không tùy tiện cho trẻ sử dụng thuốc Aspirin hay Ibuprofen khi chưa có chỉ định của bác sĩ vì có thể gây xuất huyết dạ dày; không cạo gió; không cho trẻ ăn những loại thực phẩm có màu đen / đỏ để phân biệt với triệu chứng xuất huyết tiêu hóa; không tùy tiện truyền dịch cho trẻ tại nhà.
Phò !important;ng ngừa sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết hiện vẫn chưa có !important; vắc xin dự phòng. Cách phòng bệnh tốt nhất là diệt muỗi, lăng quăng và phòng tránh muỗi đốt.
Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi bằng cá !important;ch đậy kín các dụng cụ chứa nước để muỗi không thể vào đẻ trứng. Thả cá vào các dụng cụ chứa nước lớn để diệt lăng quăng. Thường xuyên lau rửa dụng cụ chứa nước hàng tuần. Thu gom và thiêu hủy các vật dụng phế thải trong và xung quanh nhà, dọn vệ sinh môi trường, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không dùng đến. Thường xuyên thay nước bình hoa.
Phò !important;ng chống muỗi đốt bằng việc mặc quần áo dài tay. Ngủ màn kể cả ban ngày. Dùng bình xịt diệt muỗi, kem chống muỗi, vợt điện diệt muỗi. Dùng rèm che, màn tẩm hóa chất diệt muỗi. Để trẻ sốt xuất huyết nằm trong màn tránh muỗi đốt, tránh lây lan bệnh cho người khác.
Khô !important;ng chỉ phòng ngừa sốt xuất huyết, người dân còn cần phòng ngừa các căn bệnh thường gặp vào mùa hè như viêm não Nhật Bản, sởi, ho gà, quai bị, rubella,… Đây là những căn bệnh đã có vắc xin phòng ngừa hiệu quả.
Sốt xuất huyết ở trẻ em !important;là căn bệnh nguy hiểm, dễ diễn tiến nặng, thường dễ bị lầm tưởng với nhiều căn bệnh nhiễm trùng khác, dẫn đến chậm trễ trong việc điều trị. Trong bối cảnh nước ta đang bước vào mùa cao điểm nắng nóng, người dân cần nâng cao ý thức phòng bệnh sốt xuất huyết và những căn bệnh truyền nhiễm thường gặp có thể phòng ngừa bằng vắc xin.