1. Trẻ bị nôn mửa
Trẻ có thể nôn do những nguyên nhân sau:
- Bị kích động (vui quá, sợ quá, phản ứng lại khi bị ép ăn), ăn quá nhiều.
- Trào ngược dạ dày – thực quản ở trẻ đang bú mẹ: Trẻ hay ọc sữa sau khi bú. Đây là hiện tượng sinh lý không trầm trọng, sẽ tự khỏi theo thời gian và nhiều khi không cần điều trị gì đặc biệt.
- Do các nhiễm trùng thông thường như viêm họng, viêm mũi, ngộ độc thức ăn…
- Tắc ruột, tăng áp lực nội sọ, viêm màng não.
Cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất khi có những biểu hiện:
- Nôn vọt.
- Nôn kèm theo tiêu chảy, mất nước.
- Nôn kèm sốt, nôn ra máu hoặc trẻ nôn mà không chịu uống nước.
2. Đau bụng ở trẻ em
Đau bụng là một trong những lý do khiến cha mẹ đưa con mình đến bệnh viện nhiều nhất. Những nguyên nhân gây đau bụng ở trẻ em có thể thay đổi từ không quan trọng đến đe dọa tính mạng nhưng sự biểu hiện ra ngoài của trẻ chỉ khác nhau một ít. Tuy nhiên, phần lớn những cơn đau bụng của trẻ thường sẽ được cải thiện rất nhanh chóng mà không cần điều trị đặc hiệu. Khó khăn cho cha mẹ và người nuôi trẻ là phân biệt đâu là đau bụng cần phải cấp cứu và đâu là những cơn đau bụng không cần phải cấp cứu.
-
2.1. Nguyên nhân gây đau bụng ở trẻ
Nhiễm trùng: nhiễm virus hoặc vi trùng đều có thể gây đau bụng. Nhiễm virus thường khỏi nhanh, nhiễm vi trùng cần phải được điều trị bằng kháng sinh.
Liên quan đến thức ăn: ngộ độc thức ăn, dị ứng thức ăn, bội thực, ăn những thức ăn sinh hơi đều có thể gây chướng bụng và khó chịu tạm thời.
Ngộ độc: có thể thay đổi từ nhẹ như ăn phải xà phòng đến nặng như nuốt những vật dụng kim loại.
Bệnh lý ngoại khoa: bao gồm viêm ruột thừa, tắc ruột, lồng ruột và thoát vị nghẹt….
Những bệnh lý khác: có thể nguyên nhân xuất phát từ những vùng không thuộc bụng. Chẳng hạn như trẻ có thể bị đau bụng do biến chứng của đái tháo đường hoặc do viêm phổi thùy….
Nguyên nhân thường gặp nhất ờ mọi tuổi gây đau bụng là viêm dạ dày – ruột cấp.
Với từng nhóm tuổi cần chú ý dến những nguyên nhân sau:
- Trẻ dưới 2 tuổi: lồng ruột, xoắn ruột, thoát vị nghẹt, chấn thương, nhiễm trùng tiểu.
- Trẻ từ 2- 5 tuổi: tắc ruột, nhễm trùng tiểu, viêm phổi thùy, táo bón.
- Trẻ trên 5 tuổi: viêm ruột thừa, giun chui ống mật, viêm đường mật, viêm gan, viêm tụy, viêm hạch mạc treo, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm phúc mạc, ban xuất huyết scholein Henoch, bé gái vị thành niên cần quan tâm đén nguyên nhân: đau bụng giữa kỳ kinh, viêm phần phụ, chữa ngoài tử cung.
-
2.2. Triệu chứng đau bụng ở trẻ em
Thường cha mẹ hoặc người nuôi trẻ có thể nhận ra khi trẻ đau bụng. Trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ có thể sẽ khóc, vẽ mặt biểu hiện sự đau đớn và cuộn người lại. Trẻ nhỏ thường sẽ báo với cha mẹ nếu có điều gì đó gây khó chịu. Một số trẻ lớn có thể báo với cha mẹ về cơn đau của mình, và khi đó người nuôi trè cần hỏi trẻ về những gì chúng đang cảm nhận về cơn đau bụng. Hãy hỏi trẻ những vấn đề sau:
Độ dài cơn đau: điều quan trọng cần nhớ là hầu hết những nguyên nhân gây đau bụng đơn giản không kéo dài quá lâu. Khi bị đau do đầy hơi thì cơn đau thường sẽ khỏi sau 12 – 24 giờ. Bất kỳ cơn đau nào kéo dài hơn 24 giờ đều cần phải đi khám bệnh.
Vị trí của cơn đau: hầu hết các cơn đau do những nguyên nhân đơn giản đều có vị trí ở giữa bụng. Trẻ sẽ chà xát xung quanh rốn. Nếu cơn đau xuất hiện ở những vùng khác cần chú ý nhiều hơn, đặc biệt là những cơn đau ở vùng thấp phía dưới bên phải bụng. Đau ở vùng đó có thể do viêm ruột thừa, chỉ loại bệnh này khi có bằng chứng do nguyên nhân khác.
Biểu hiện của trẻ: nếu trẻ trông có vẻ rất mệt mỏi kèm với dáng vẻ đang đau đớn, bạn cần đưa trẻ đến bệnh viện Những dấu hiệu cần lưu ý khi trẻ bị đau bụng bao gồm tái nhợt, vã mồ hôi.
Nôn ói: thường kèm với đau bụng, nhưng nôn ói không luôn là biểu hiện của một bệnh nặng. Hầu hết những nguyên nhân thường gặp gây nôn thường sẽ khỏi nhanh chóng. Cần lưu ý là nếu nôn ói kéo dài trên 24 giờ phải dến các cơ sở y tế để khám bệnh.
Tính chất nôn: đối với trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ, nếu chất nôn có màu xanh hoặc vàng thì bạn nên đưa bé đi khám. Ở bất kỳ độ tuổi nào, nếu chất nôn có chứa máu hoặc những chất màu đen thì nên đến phòng cấp cứu gấp.
Tiêu chảy: hay kèm với đau bụng và nguyên nhân gây bệnh thường do virus. Có thể tiêu chảy trong khoảng 1 tuần nhưng thường kéo dài ít hơn 72 giờ (3 ngày). Nếu có máu trong phân thì bạn nên đưa trẻ đi khám bệnh ngay.
Sốt: sốt không phải lúc nào cũng là biểu hiện của tình trạng bệnh nặng. Ngược lại, có những bệnh nặng gây đau bụng mà nhiệt độ của trẻ vẫn bình thường.Đau bụng kèm sốt nên đưa trẻ đi khám bệnh.
Đau háng: là vấn đề khá quan trọng ở trẻ nam, chúng nói bị đau bụng nhưng thật ra là đau ở vị trí khác. Trẻ bị xoắn tinh hoàn có thể cảm thấy xấu hổ khi nhắc đến vị trí đó, do đó bạn nên hỏi chúng rằng có phải chúng đau ở “phía dưới” hay không. Vấn đề này có thể điều trị dễ dàng nếu phát hiện sớm. Do đó, nếu trẻ than đau ở khu vực háng hoặc tinh hoàn, hãy mang trẻ đi khám bệnh.
Bệnh đường niệu: đau bụng có thể liên quan đến những bất thường khi đi tiểu, như tiểu đau hoặc tiểu lắt nhắt, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng và phải đến khám bác sĩ.
Phát ban: có một số bệnh năng gây đau bụng xảy ra cùng với phát ban. Nếu trẻ phát ban kèm với đau bụng thì nên khám bệnh ngay.
-
2.3. Hướng dẫn điều trị đau bụng cho trẻ
Cha mẹ và người nuôi trẻ nên theo dõi sát trẻ và liên hệ với nhân viên y tế để được giúp đỡ ở những thời điểm thích hợp.
Nghỉ ngơi: trẻ đang bị đau bụng thường sẽ cảm thấy dễ chịu hơn khi nghỉ ngơi. Nằm úp mặt có thể sẽ làm giảm đau do đầy hơn, nhưng tư thế tốt nhất là tư thế làm cho trẻ cảm thấy dễ chịu nhất.
Chế độ ăn: con người có thể sống được trong một thời gian dài không ăn nhưng cần phải uống nước để duy trì sự sống. Sự mất nước cần phải có thời gian đủ lâu để ảnh hưởng đến cơ thể, do đó việc bù dịch không phải lúc nào cũng cần thiết. Một trẻ đang bị nôn sẽ không thể giữ một lượng lớn nước. Nên cho trẻ uống một lượng nước nhỏ mỗi 15 đến 20 phút cho đến khi trẻ có thể uống nhiều hơn.
Loại dịch cần thiết: Cố gắng đưa trẻ về chế độ ăn bình thường càng sớm càng tốt. Lựa chọn tốt nhất cho những trẻ lớn bao gồm nước gừng hoặc nước súp thịt. Tránh uống sữa, nước ép trái cây, cafe, và nước uống tăng lực ở những bệnh nhân bị tiêu chảy vì ruột có thể sẽ không dung nạp được chúng. Nếu những trẻ lớn đòi uống nước, tránh dùng những thức uống có cafe.
Thức ăn đặc: trẻ sẽ cho bạn biết lúc nào là thời điểm thích hợp để dùng thức ăn đặc. Bắt đầu chậm, ban đầu hãy cho trẻ ăn bánh mì mềm – và chuyến sang những thức ăn thường ngày nếu chúng dung nạp với thức ăn. Chuối và cơm cũng là những thức ăn thích hợp sau một giai đoạn kiêng cữ.
Thuốc: bạn nên dùng acetaminophen để hạ sốt. Hầu hết các bác sĩ vẫn tránh dùng aspirin cho trẻ em. Tránh dùng kháng sinh trừ khi có chỉ định của bác sĩ. Các bác sĩ cũng không khuyên dùng những loại thuốc từ cây cỏ hoặc những phương thuốc gia truyền khác. Nếu bạn dùng chúng trước khi đến gặp bác sĩ, hãy nhớ kể lại những gì bạn đã cho trẻ dùng, do chúng có thể ảnh hưởng đến việc điều trị.
Việc điều trị sẽ được tiến hành dựa trên bệnh sử, khám lâm sàng, kết quả các xét nghiệm, và trên cá nhân mỗi trẻ. Có thể việc điều trị chỉ đơn giản là cho trẻ về nhà và hướng dẫn nghỉ ngơi, bù dịch, ăn kiêng. Tuy nhiên, việc điều trị cũng có thể bao gồm cả nhập viện và phẫu thuật.
3. Kinh nghiệm chăm sóc trẻ bị đau bụng và nôn nhiều
Mẹ bé Gấu: Bé nhà mình bị đau bụng và nôn rất nhiều (chắc là bị rối loạn tiêu hóa). Khi bị nôn thì nôn không dứt, cứ uống nước vào lại bị nôn. Mình đã cho đi khám bác sỹ ( lần nào siêu âm ổ bụng đều không có gì) bác sỹ cho bé uống thuốc chống nôn và men tiêu hóa. Nhưng thỉnh thoảng bé lại bị (bé nhà mình đã 3 tuổi rồi). Có cách nào chữa được dứt điểm vụ này không các mẹ?
Mẹ bé Bông: Các mẹ à, lần trước bé nhà mình cũng bị như vậy đấy, uống men tiêu hóa mà vẫn không đỡ, thỉnh thoảng lại bị lại, thế rồi mình cho bé ăn trứng gà hấp với lá mơ hôi, 1 tuần mình ép cho ăn 1 lần , vậy là từ lần đó đến giờ không thấy bé có triệu chứng đó nữa. Mẹ thử làm thế xem sao.